Czy język, którym posługujemy się od dziecka ma wpływ na nasze zdrowie, sukces, zamożność lub… zdolność widzenia barw? Czy nasze życie jest tylko i wyłącznie w naszych rękach czy może jest też …w naszym języku?

Profesor Keith’a Chen z Yale Business School przeprowadził badania dotyczące wpływu języka rodzimego na różne aspekty życia. Wyniki były ciekawe i zaskakujące. Okazało się, że struktura i budowa języka mogą wpływać na nasze oceny i życiowe decyzje, które z kolei kształtują naszą przyszłość, ale również postrzeganie teraźniejszości i rzeczywistości, która nas otacza…

Styl życia

W różnych językach występują odmienne sposoby na przedstawianie przyszłości. Niektóre jak np. angielski, koreański czy rosyjski posiadają specjalne struktury gramatyczne, które tworzy się w celu opisania tego, co dopiero się wydarzy. Są to np. czasowniki modalne ‘will’ lub ‘going to’ w języku angielskim. Jednak istnieją też języki, np. japoński czy chiński, w których o przyszłości mówimy tak jak o teraźniejszości i jedynie kontekst wypowiedzi lub dodatkowy opis umiejscawiają je w konkretnym czasie.
Okazuje się, że im bardziej w języku rozróżnia się teraźniejszość do przyszłości, tym bardziej odległa jawi się jego użytkownikom przyszłość. Z kolei im odleglejsza jest dla nas przyszłość, tym mniej się nią przejmujemy. Użytkownicy języków ‘bezczasowych’ natomiast postrzegają przyszłość jak integralną część teraźniejszości, co za tym idzie mają poczucie, że to, co robią tu i teraz wpływa na ich przyszłość. Śmiało można ich nazwać mniej lub bardziej nieświadomymi wyznawcami teorii „the future is now”. Jaki ma to wpływ na życie?

Analiza danych z 76 krajów świata pokazuje, że Ci „bezczasowi” mniej palą, więcej ćwiczą, prowadzą zdrowszy tryb życia, cechują się mniejszym wskaźnikiem otyłości i większą kontrolą podczas planowaniu rodziny. Dzieje się tak, dlatego że w ich umyśle, nie ma wyraźnego rozróżnienia na przyszłość i teraźniejszość, co sprawia, że są oni mniej skłonni do odkładania działań na później. Z tego samego powodu zdecydowanie duży wpływ języka zauważa się również w podejściu do oszczędzania. Z badań wynika ze np. Anglicy są w 30% mniej skłonni do odkładania pieniędzy na przyszłość od użytkowników języków ‘bezczasowych’.

Nawigacja i kierunki

Pormpuraawianie, czyli aborygeńska grupa społeczna w Australii, podobnie jak kilka innych pierwotnych plemion na świecie, nie określa położenia przedmiotów czy budynków w systemie “lewo” i “prawo”, lecz według kierunków świata: „na północy”, “na wschodzie”. Dzięki temu u Pormpuraawian wykryto o wiele bardziej rozwiniętą umiejętność orientacji w terenie niż u przeciętnego człowieka oraz niezwykłą zdolność określania kierunków świata nawet na pokazanych im pierwszy raz zdjęciach przypadkowych obiektów.

Zbrodnia i wina

Native speakerzy języka angielskiego lepiej pamiętają sprawców mniejszych lub większych wypadków niż Hiszpanie czy Japończycy. Dlaczego? Otóż w języku japońskim lub hiszpańskim zazwyczaj używa się strony zwrotnej np. „waza się stłukła”, „jajka się rozbiły”. Natomiast w języku angielskim strona zwrotna jest używana dużo rzadziej i w podobnych zdaniach zawsze uwzględnia się „sprawcę” danego przypadku np. „Kasia stłukła wazę, a jajka rozbił kot”. Jak to w życiu bywa cecha ta ma zarówno swoje plusy jak i minusy.

Kolory

Amerykańskie plemię Zuñi nie posiada w swoim języku osobnych określeń na kolor żółty i pomarańczowy, w związku z czym nie potrafi też rozróżniać tych kolorów. Afrykańskie plemię Himba z północnej Namibii z kolei posiada o połowę mniej słów określających kolory niż przeciętny człowiek na kuli ziemskiej, przez co np. woda i mleko są dla nich jednego koloru. Za to w obrębie jednej barwy, na która mają odrębne określenie potrafią rozróżnić odcienie, które byłyby ciężkie do rozróżnienia dla każdego z nas. Rosjanie z kolei, jako nieliczni w swoim języku posiadają osobne określenia dla koloru jasno niebieskiego [goluboy] i ciemno niebieskiego [siniy], które w przypadku większości języków różni się jedynie przymiotnikiem np. jasny /ciemny /majtkowy itp. Badania pokazują, że w związku z tym również w praktyce potrafią oni wyróżnić więcej odcieni niebieskiego aniżeli inne nacje.

Gender

Są języki, w których istnieje wyraźne rozróżnienie na rodzaje – męski i żeński są to m.in.: język polski, hiszpański, hebrajski. W tych językach wszystkie wyrazy i zwroty mają swój rodzaj, podczas gdy w języku fińskim wszystko jest rodzaju ‘nijakiego’. Czy ten fakt może mieć jakikolwiek pływ na nasze życie? Otóż okazuje się, że tak. Osoby, w których języku rodzimym występuje dokładne rozróżnienie na rodzaje, średnio około rok wcześniej stają się świadome swojej płci i zauważają różnice pomiędzy nimi. Młodzi Finowie dostrzegają to nieco później.

Czas

Jak wyobrażamy sobie czas? Wydawałoby się, że każdy inaczej… albo wszyscy tak samo. A tak naprawdę to również zależy od języka, jakim się posługujemy. Zarówno my Polacy jak i osoby angielskojęzyczne i arabskojęzyczne wyobrażamy sobie czas liniowo. Czas może być już za lub jeszcze przed nami. Ale to nie koniec różnic, bo dla osób arabskojęzycznych analogicznie do ich pisma czas przeszły jest po stronie prawej, a przyszły po lewej, a więc oś czasu jest lustrzanym odbiciem naszej. Za to Chińczycy wczorajszy dzień wyobraziliby sobie … pod nimi, a jutrzejszy nad. Greckie wyobrażenie na temat czasu jest jeszcze inne – dla nich czas może być duży lub mały.

„Język, w jakim mówimy od dziecka oddziałuje na nasze myślenie i zazwyczaj nie jesteśmy tego świadomi. Język rodzimy może kształtować nasze poglądy i wyobrażenia, ale również nauka języków obcych poszerza nasze horyzonty myślowe oraz kulturowe i z czasem pozwala zauważać rzeczy, których nie dostrzegaliśmy mówiąc tylko w języku rodzimym.” mówi doradca językowo – turystyczny organizatora kursów językowych za granicą Sprachcaffe – Monika Brzezińska. Uczmy się więc języków.. i o językach.

Post powstał we współpracy ze Sprachcaffe